zaterdag 10 juni 2017

De pycholoog en de bijbel: Tomas Halik

In de jaren 1980 was er een populaire Duitse bijbelwetenschapper/priester/socioloog die furore maakte. Niet de historisch-kritische, maar een meer psychologische lezing zou een echte betekenis van de oude tekst kunnen bieden. Nu is het meer de literaire kritiek: de tekst als een groot geheel.
Nu las ik onlangs toch weer zo'n psychologiserend boek van Tomas Halik, Geduld met God. Het is geschreven door een man geboren in 1948 in Tsjechië. Ondanks of juist door het gedram met atheïstische propaganda, bekeerde hij zich in 1966 als 18-jarige tot vurig en stevig gelovuge. Maakte een studie filosofie af, werkte als psychiater, maar werd in 1978 ook 'clandestien' of 'geheim' priester gewijd. In zijn boeken toont hij begrip voor twijfel, redelijkheid van ongeloof.

In zijn boek Geduld met God, gaat hij herhaaldelijk in op het Zacheus-verhaal van Lucas 19:1-10. De tollenaar in Jericho die  op enige afstand Jezus wil zien en dus in een boom klimt, maar hij wordt naar beneden geroepen. Hij geeft de helft van zijn bezit weg en wat hij door corruptie heeft genomen dat geeft hij viervoudig terug. Maar verder komt hij in het lijdensverhaal en bij de jonge kerk niet voor. Halik ziet in Zacheus de gelovige-op-afstand, die zich niet helemaal aan het instituut of aan de andere mensen eromheen wil geven, maar het boeiend en leerzaam vindt. Geen volledige kerkganger, maar juist iemand die in het moderne Europa ook een mooi voorbeeld kan zijn. In het boek stopt Halik nogal veel anecdotes uit zijn leven zonder er systematisch een biografie van te maken, integendeel. Het zijn fragmenten.
Andere figuren uit de bijbel hebben zo ook wel transformaties meegemaakt. Als eerste natuur Judas, en de meest spectaculaire is wel Maria van Magdala. Soms ook Pilatus. Mooi verhaal.
Afgelopen week waren wij in 'Het Noorden': nog niet echt in noorwegen, maar toch in noord-Duitsland, Bremen en Lübeck en in Denemarken. In de Dom van Bremen was de donkere kerk helemaal vol met brave teksten geplakt. Een Johannes-kerk er vlak bij deed het wat minder opdringerig. Daarvan maakte ik onderstaande foto met ook wel aan aardige tekst, in de lijn van Halik.
De vermaning hoeft er niet al te dik op te liggen!