dinsdag 23 april 2013

Selam

Vandaag gingen wij naar de Pathe bioscoop bij de Amsterdam ArenA om de Turkse Gülen-film Selam te zien. Hij schijnt in Turkije de afgelopen weken aan de top gestaan te hebben. In de vrij grote zaal 8 waren slechts 8 van de ca 50 stoelen bezet voor deze vrome, wat melodramatische en vooral zwart-wit, goed-slecht film.
De grote lijn is vanaf het begin duidelijk: drie docenten gaan vanuit Turkije naar verre en arme landen. Een vrouw naar Kabul, Afghanistan. Haar stille geliefde naar Senegal, een derde gaat als mannelijke leerkracht naar Bosnië. Zij komen in die heel verschillende landen in een school (keurige gebouwen! leerlingen in uniformen) waar naast de nationale ook de Turkse vlag hangt, waar de kinderen kennelijk ook Turks leren en het vloeiend spreken. Het zijn geweldig toegewijde leerkrachten: de meest dramatische geschiedenis zien we bij de docent in Bosnië.
Selam poster
De Bosnische docent (in Mostar: er loopt een dramatische rivier door de stad, aan de ene kant christenen, overzijde moslims), moet een zwangere vrouw achterlaten en zal terugvliegen, hoopt hij bij de geboorte. Er is op die school een christelijke docente die aan kanker lijdt. Als het kind geboren gaat worden, moet hij kiezen voor terug naar Istanbul dan wel aanwezigheid bij een christelijke begrafenis: hij kiest voor de solidariteit met de christelijke docente en blijft. Juist dan komt een latent conflict op een hoogtepunt: een Bosnische moslim-leerling lokt een christen medeleerling in een val en wil hem met een mes doden, omdat de vader van die christen zijn vader niet heeft willen/durven redden tijdens de burger- of religieoorlog. De twee leerlingen vechten en komen allebei in het water. De leraar duikt ze achterna, redt ze allebei maar is dan uitgeput en sterft.
Laatste episode van de film is een zang-olympiade waarbij de christen en moslim-Bosniër samen een mooi lied zingen (helaas niet ondertiteld, maar zal wel over liefde en begrip zijn gegaan). Bij die olympiade in Istanbul zingen ook de leerlingen van de twee andere scholen, uit Afghanistan en uit Senegal. In Senegal wordt er door de liefdadigheidsactie Kimse Yok Mu een waterput geslagen.
Er zijn behalve al die vredelievende mensen ook tegengeluiden: de vader van de Bosnische docent is kwaad dat iemand die aan MA in Amerika haalde nu voor 200 Euro aan een school gaat werken, maar hij bekeert zich op het einde. De vrouw die in Kabul werkt heeft ook nog een andere, meer zelfzuchtige, geliefde. Maar die bekeert zich gelukkig ook en we zingen op het einde allemaal mee.
 
Wij vonden het een aardige, maar soms wel erg melodramatische film. Niet echt voor Nederlands publiek. Zo vroom. Vele religieuzer en vooral veel Turkser dan we hier van de Gülen-presentaties gewend zijn. De boodschap ligt er wel heel dik bovenop. Enkele jaren geleden was er de film Taqwa over een machtige en rijke tariqa, islamitische broederschap, die vroom is, met een sjeich die goede mensenkennis heeft, maar er zat ook veel geldzucht, kleinzieligheid en machtsbisbruik in die film. Menselijker maat en niet zo prekerig. De bioscoop is geen kerk, geen preekstoel. Zeker niet de plek om het allemaal zo zwart-wit neer te zetten.
En was het nou wel een Gülen film? De naam komt helemaal niet voor, hooguit een enkele keer 'de organisatie' die de leraren uitzendt. Maar die ook vaag. Het was al wel afgesproken dat de baby van die in Bosnië omgekomen docent Gül zou heten: is dat een verwijzing naar Gülen?

Witte Turken?
Nog een klein detail: in het Senegal-verhaal zien we eerst een vreselijk ongeluk van een meisje in een arm woestijndorp: ze is van een rots gevallen en in levensgevaar. De moeder wil het naar een ziekenhuis laten brengen, maar de vader protesteert want les blancs zijn ongelovigen en vragen teveel geld. Nu komt juist een ouder blank toeristenechtpaar langs in een SUV. De moeder smeekt hen om het kind naar het ziekenhuis te brengen. Zij voelen zich niet veilig en het meisje sterft. Later in de film gaat de vader werken bij de Turkse school en zijn zoon heeft eerst wel afkeer van 'les blancs' maar gaat er toch naar toe en vindt ze uiteindelijk prachtige mensen, ook al zijn ze blank. De Turken zijn ook rijker en zorgen voor een bron/waterpomp in het woestijndorp. Niet samen-moslim-zijn, maar de zelfopoffering van de Turken geeft hier de band.

zaterdag 6 april 2013

GTST

Een mens heeft af en toe behoefte aan een goed bericht. Zeker nu de winter maar door blijft gaan. Afgelopen maand waren we blij met bijna ieder bericht over de nieuwe paus. Goed, conservatief, niet helemaal de grote held tijdens de vuile oorlog van Argentinië, maar een mens leert en hij deed in ieder geval een aantal dingen goed: sprak de gewone, alle mensen van goede wil aan, zonder een overdaad aan doctrines, pompa en lege formules.
Afgelopen week was er weer jubel: de een nog enthousiaster over het nieuwe Rijksmuseum dan de ander: de echte glorie van Nederlandse Renaissance (toch alweer even geleden in de 17e eeuw) wordt hier geweldig getoond. De Nederlandse Sixtijnse Kapel. Ja, zeker met die machtige blote mannenlijven van Cornelis van Haarlem, uiterst onpraktische beulen bij de Kindermoord van Bethlehem. Het Rijks gerestaureerd net als die hemelse 19e eeuw Dominicuskerk in de Spuistraat (waar we dan ook de glorieus verbeelde Inquisitie maar vergeven: we zijn mild in deze tijden want anders worden we er maar triest van).



 Maar gisteren was het weer even raak bij Nieuwsuur met zo'n opgeblazen betweterigheid en eenzijdigheid over de 'groeiende invloed van Fethullah Gülen' in Nederland. Van de vier Turkse islamitische bewegingen zou dit verreweg de grootste zijn (dat zullen ze bij Diyanet niet leuk gevonden, met al die door hen betaalde imams, zo'n 130 in NL en het grote aantal moskeeën). Minister Ascher gaat onderzoeken of daar wel echte vrijheid bij zit: mensen die hun kinderen naar 'al ' die internaten laten gaan.
Er kwam een jongen in beeld, die op Cosmicus Amsterdam zit, waar een leraar hem had gesuggereerd om naar een adres te gaan voor bijscholing: 'daar worden je cijfers beter van' (klopt vaak ook nog), en die kwam dus bij een bijscholing terecht waar ze ook nog aan religie deden. Ja, God kan enige hulp wel gebruiken en het betere onderwijs dient dan dus als lokmiddel voor het goddelijke.
Eric Zürcher ook in beeld met enkele algemeenheden over Gülen die in Pennsylvania zit omdat er in Turkije mensen waren die hem aanklaagdem. Als 'verdwenen imam' heeft hij vandaar toch nog wel wat spiritueel gezag. Wel in de conservatieve hoek, wat dat ook mag betekenen.



Köksal Gör kwam ook naar voren: als bezitter of manager van vier internaatshuizen, die bij de Kamer van Koophandel onder een wat vage naam stonden ingeschreven. Er werd gesuggereerd dat in die internaten kinderen werden opgevoed in hersenspoeling, vervreemd van deze maatschappij. Dat die dus de integratie belemmeren. De intenties, betere schoolprestaties te leveren, werd helemaal niet serieus genomen. En dat terwijl de media het wel voor Yunus opnamen, die bij zijn natuurlijk Turkse ouders (waarvan we alleen even de moeder opgewonden zagen schreeuwen en huilen), niet goed opgevoed zou kunnen worden. De journalisten hadden hun werk wel wat serieuzer mogen doen. Ik ben met Paule bij meerdere Cosmicus-scholen geweest en ben helemaal overtuigd van leuke sfeer, goede opleiding, echt een bijdrage aan het Nederlands onderwijs-systeem.