woensdag 30 juli 2008

Op zoek naar de echte Fethullah Gülen III. Missie is de handhaving niet de uitbreiding

Dit is no 3 van een kleine trilogie die ik schreef naar aanleiding van ons bezoek aan Gülen-activiteiten in Istanbul, 8-13 mei 2008. Pas nu, 24 juli 2016 plaats ik de foto's erbij. Ik keek er opnieuw naar vanwege de coup van 15 Juli 2016 in Istanbul en de verheviging van de strijd tegen Gülen door de regering Erdogan sindsdien. Aan de tekst heb ik niets veranderd. Wat ik later schreef  over de beweging kan voor zichzelf spreken.



Coskun College, aan de Aziatische kant gelegen, hoog zodat de Bosporus prachtig te zien is. Engels is op deze elitaire school (hoog collegegeld, wel veel beurzen voor armer kinderen) de voertaal. Spiritualiteit is: hard werken, in harmonie met anderen maar sterke individuele wil.
Die mensen van de Gülen-beweging zijn actief zoals in de goede/oude/tijd verzuilde katholieken en protestanten bezig waren. In de zwakke staat Turkije richten zij scholen op, ziekenhuizen, eigen krant, wellicht ook eigen banken (zoals de NMB en de Boerenleenbank katholieke banken waren), zeker ook eigen universiteiten en dus ook kranten. Vanwege het overvolle programma moesten we het ziekenhuis laten schieten. We hebben wel twee top-scholen gezien.
De ene (Coskun College) was gelegen op een van de mooiste punten van Aziatisch Istanbul. Daar keek je op de Bosporus uit alsof het een rivier was, traag lopend tussen eindeloze rijen hoogbouw en op de ene top dan die rijke school voor superkinderen, begeleid door bijzondere leraren (overigens net zo slecht betaald als velen in Oxford of Harvard, zodat ook de idealisten wel weer wegliepen na een aantal jaren.
 
Er was ook een lagere school, super-ecologisch op een idyllisch paradijs gelegen, helemaal aan de noordoostrand, met een heuse dierentuin, aardbeien voor de leerlingen en vooral paardrijlessen.
Liefdadigheid, dat natuurlijk ook. We zijn bij het kantoor van Kimse Yok Mu geweest. Dat klinkt Koreaans maar schijnt Turks voor "Is daar iemand?" te betekenen. Het is begonnen bij de aardbeving van augustus 1999. Toen bleek dat er te weinig particuliere hulporganisaties waren, en de regeringsinstanties niet efficiënt werkten. Op een commerciële zender begon er toen een programma om donors anderen, getroffenen, te laten adopteren. Dat werkte zo goed, dar daaruit een professioneel uitziende organisatie is ontstaan, die eerst in het getroffen gebied werkte (ten zuiden van Istanbul), maar nu ook wereldwijd. Zo'n soort islamitische Mensen in Nood.
Het meest curieus was een bezoek aan de Fatih-University, waar de student 8000 euro collegegeld moet betalen. De docent die ons inleidde had tot voor een jaar in Delft bij de TU gewerkt en was weggekocht naar Istanbul. Veel geld, beetje heimwee, afijn hij verdiende nu bijna zoveel als in Delft, zat wel op rozen in Turkije. De universiteit was nog geen tien jaar oud, prachtige campus, veel kleurige hoofddoeken, maar lang niet alle meiden zo. Er is geen moskee op de campus: ze mogen op vrijdag de cantine gebruiken. Al het geld gaat naar de gebouwen, de medische faculteit, salarissen voor docenten. En wie het financiert? Weldoeners: de Vreesmannen en Brenninkmeyers dus van Islamitisch Turkije. Zo is Nijmegen dus ook van de grond gekomen, zij het niet zo snel en niet zo spectaculair.
De Gülen-mensen zijn niet zozeer bezig met anderen te bekeren. Ze hebben geen pretentie om de wereld islamitisch te maken. Ze willen graag een plaats voor religie en religieus geïnspireerd engagement in hun eigen land. Dat is nog steeds erg lastig in deze nadagen van het Kemalisme. Daarbij zien zij wereldwijd een goede toekomst voor een humanistische islam in samenwerking met andere religies, vooral het christendom.
Het is een bonte club. De donoren en de leiders willen niet altijd helemaal precies bekend gemaakt worden. Soms juist weer wel, want bij de etentjes die we hadden moesten we dan wel weer goed spreken met de specifieke sponsors. Een andere keer bleef het weer wat vaag. Onder de laag van het toeristische fantastische Turkije, hebben we zo een zeer levende beweging gezien, niet helemaal begrepen en zeker niet helemaal goed in kaart gebracht, maar wat we ervan gezien hebben overtuigde ons zeer. Moderne, dynamische mensen, die niet op alle fronten hetzelfde denken, maar die in contact willen blijven en willen communiceren. Dat is dus dialoog.

Op zoek naar de echte Fethulah Gülen II. Oude religie in een nieuwe wereld

Onderstaand is no 2 van een impressie die ik schreef over een bezoek aan Gülen-ectivitaiten in Istanbul, mei 2008. De foto's zijn er in Juli 2016 bijgeplakt, vanwege de coup van 15 juli 2016 en de tegencoup van de Erdogan-regering tegen alles wat Gülen is.

 
De avond van die tweede dag brachten wij in kleine groepen door bij families. Wij gingen met twee zestigers (Paule en ikzelf) en vier dertigers naar een jong gezin met twee kinderen. Zij had de religieuze middelbare school gedaan, goed in religie getraind dus. Maar was toen naar een opleiding tot scheikundelerares gegaan. Hij had theoretische natuurkunde gestudeerd, was gepromoveerd in de VS (Houston) en had een aanbieding van Groningen gehad als postdoc, maar zat nu bij een goede universiteit in Istanbul. Vervoer naar het werk is een veel voorkomend thema. Weinig auto's in deze wijk met alsmaar apartementen, waar ook weinig parkeerplaatsen zijn. De vrouw werkt nu niet, vanwege de hoofddoek en een beetje voor de kinderen. Dat vinden wij redelijk absurd, dat van die doek door voor- en tegenstanders zo'n sjibbolet wordt gemaakt. Een teken of je al dan niet (goede) moslim bent. Om daar nu een hele levens-stijl voor op te geven, dus geen betaalde werkkring e.d. vinden we eigenlijk te gek. Zeker omdat het niet eens met zoveel woorden in de Koran staat. Overigens hadden zowel de vrouw als de man een fantastisch bekeringsverhaal, over hoe zij tijdens een technische mwetenschappelijke studie getroffen waren door het voorbeeld van Gülen dat je een moderne weteschapper mag zijn en toch het oude geloof als inspiratiebron voor je leven houden.
In de geschriften van Gülen las ik her en der ook wat sneren naar de westerse vrouwen-emancipatie, die niet bepaald bewijs gaven van veel begrip. Ach, hij is 74, altijd in Turkije geleefd en lang als imam van een nette staatsmoskee?

Overigens is die Gülen-club geen homogeen of strak georganiseerde club. Gurkan Celik, is onze organisator en hij is ook de directeur van de Dialoog-Akademie. Zijn vrouw werkt al zo'n kleine 20 jaar bij de politiek van Brabant, nu in een kaderpositie. Zij is zelfstandig, zelfbewust, draagt geen hoofddoek, doet wel in deze groep mee. Zo dramatisch vrouw-onvriendelijk is het dus niet allemaal.